Ένα εύλογο και ταυτόχρονα σημαντικό ερώτημα που τίθεται από νεοφυείς επιχειρήσεις και άτομα με καινοτόμες ιδέες είναι κατά πόσο μπορεί να αναπτυχθεί η επιχειρηματικότητα και η καινοτομία εν μέσω μιας παρατεταμένης και επιπρόσθετα επιβαρυμένης λόγω πανδημίας οικονομικής κρίσης στη χώρα μας και ένα πρόσθετο ζητούμενο αν ο εθελοντισμός μπορεί να συνεισφέρει θετικά στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας;
Πριν απαντηθεί το ερώτημα «ΝΑΙ ή ΟΧΙ στο Επιχειρείν» σε περίοδο οικονομικής κρίσης και προς επίρρωση της έκδηλης ανησυχίας και ανασφάλειας των «Επιχειρούντων» ορισμένα σχετικά ερευνητικά στοιχεία της τελευταίας και πολύ πρόσφατης περιόδου:
Τα ετήσια στοιχεία της έρευνας της PWC δείχνουν ότι οι επιχειρήσεις που ανταποκρίθηκαν αποτελεσματικά στην κρίση διέθεταν στρατηγικό σχέδιο αντιμετώπισης, εξειδικευμένη ομάδα διαχείρισης κινδύνου και ένα ολοκληρωμένο, ολιστικό πρόγραμμα με κατάλληλο πλαίσιο για τη διαμόρφωση ισχυρής ανθεκτικότητας από κάθε μελλοντική απειλή. Τα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι 3 στις 4 εταιρείες εκφράζουν βεβαιότητα ότι θα υιοθετήσουν με επιτυχία όσα έμαθαν στη διάρκεια της κρίσης ενισχύοντας την ανθεκτικότητα της επιχείρησής τους, ενώ το 75% των Ελλήνων CEO είναι αισιόδοξοι για τις προοπτικές του 2021.
Σύμφωνα με μια έρευνα του Bloomberg, 8 από τους 10 νέους επιχειρηματίες, ήτοι το 80% που ξεκινούν μια επιχείρηση, αποτυγχάνουν μέσα στους πρώτους 18 μήνες. Ο Eric Wagner (Bloomberg BNA) αποδίδει τους λόγους αποτυχίας κυρίως στην αδυναμία σχεδιασμού ενός επιχειρηματικού μοντέλου αλλά και πραγματικής διαφοροποίησης από την αγορά, στην έλλειψη επαφής και διαλόγου με τους πελάτες και αδυναμίας να κάνουν γνωστή την αξία του προϊόντος ή υπηρεσίας τους με σαφή, απλό και ελκυστικό τρόπο.
Επίσης αναφορικά με την καινοτομία στην Ευρωπαϊκή Ένωση πρόσφατα δημοσιευθέντα στοιχεία (δημοσίευση στην οικονομική σελίδα της ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ) βρίσκουν την Ελλάδα να καταγράφει μέτριες επιδόσεις, καταλαμβάνοντας την 20η θέση μεταξύ των 27 κρατών-μελών της ΕΕ παρά τη βελτίωση που παρατηρείται από το 2018 και μετά.
Τα παραπάνω στοιχεία, η μεγάλη σημασία της καινοτομίας που αποδίδεται από όλους τους ειδικούς για την ανάπτυξη της χώρας μας και το ρίσκο του Επιχειρείν σε περιόδους κρίσης, αποτέλεσαν το κίνητρο και η αφορμή να αναδείξουμε το ρόλο και τις δράσεις του εθελοντισμού από τη σκοπιά του Κέντρου Εθελοντών Μάνατζερ Ελλάδος (ΚΕΜΕΛ) στην προσπάθεια που καταβάλλεται για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, ιδιαίτερα της καινοτομίας των νεοφυών επιχειρήσεων.
Προηγουμένως μια πολύ σύντομη εισαγωγική αναφορά στην έννοια, στο στόχο και στις μορφές εθελοντισμού.
Ο όρος εθελοντισμός αναφέρεται σύμφωνα με την ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ «στην ηθελημένη παροχή υπηρεσιών με αυτόβουλη συμμετοχή του ενεργού πολίτη, με ανιδιοτέλεια και χωρίς το κίνητρο της υλικής ανταμοιβής, προς όφελος της κοινωνίας, είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το ήθος, τις ανάγκες, τα όνειρα και τις δυνατότητες του ενεργού πολίτη που αγωνίζεται για μια καλύτερη ζωή, ένα καλύτερο μέλλον και μια καλύτερη κοινωνία μέσα στην οποία ζει και αναπτύσσεται».
Ο Εθελοντισμός θα μπορούσε να ισχυρισθεί κανείς ότι οφείλεται σε ηθικούς και ανθρωπιστικούς λόγους, στην ψυχική ανάγκη και στην πίστη σε αυτό που υπηρετεί η προσφορά και συνεπώς έχει συνειδησιακό χαρακτήρα, το άτομο ολοκληρώνεται μέσα από την εθελοντική προσφορά και την αλληλεγγύη προς το συνάνθρωπο. Άλλες εκδοχές κινήτρων εκδήλωσης ενδιαφέροντος για εθελοντισμό μπορεί να έχουν τις ρίζες τους σε προσωπικά βιώματα στέρησης, έλλειψης ή αδυναμίας ανταπόκρισης σε κοινά αποδεκτές κοινωνικές αξίες σε μια προγενέστερη χρονική περίοδο ή να οφείλεται στην υπαρξιακή αναζήτηση νοήματος ζωής. Ανεξάρτητα από την πηγή προέλευσης βασικός στόχος και επιδίωξη του εθελοντισμού είναι η προσφορά στη βελτίωση θεμελιωδών ανθρώπινων και κοινωνικών αναγκών.
Στον εθελοντισμό διακρίνουμε διάφορες μορφές ανάλογα με τον τομέα δράσης όπως οικολογία και περιβάλλον (π.χ. φυσικές καταστροφές, σεισμοί, πυρκαγιές, δενδροφυτεύσεις, καθαρισμός ακτών, βελτίωση δημόσιων χώρων, διατήρηση και προστασία), υγεία και φροντίδα (π.χ. αιμοδοσία, δωρεά οργάνων, κοινωνικά ιατρεία και φαρμακεία, ομάδες που αντιμετωπίζουν κάποια μορφή δυσκολίας π.χ. ηλικιωμένοι, παιδιά, άτομα με ειδικές ανάγκες ή εξάρτηση από ναρκωτικές ουσίες), δράσεις από επιχειρήσεις και οργανισμούς που υπηρετούν την Εταιρική Κοινωνική Υπευθυνότητα όπως την προσδιόρισε ο Howard Bowen, πατέρας της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, ή πρωτοβουλίες κοινωνικών δράσεων όπως δίκτυα ανταλλαγής υπηρεσιών-τράπεζες χρόνου, κοινωνικά παντοπωλεία, κοινωνικά φροντιστήρια, εκπαίδευση (ομαλή ένταξη των νέων στο κοινωνικό σύστημα και ανάπτυξη αισθήματος αλληλεγγύης), αθλητισμός (πχ. αθλητικές εκδηλώσεις, παραολυμπιακοί αγώνες), πολιτισμός (π.χ. μουσικές, θεατρικές, ποιητικές εκδηλώσεις) κ.ά.
Στο περιβάλλον της εθελοντικής προσφοράς μια ξεχωριστή θέση κατέχει το ΚΕΜΕΛ συμβάλλοντας θετικά στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας με τη στήριξη των νεοφυών επιχειρήσεων.
Η επίδραση της φράσης «θέλω να φωτίζω από το φως μου και ας είμαι ένα ταπεινό λυχνάρι» του ποιητή και πεζογράφου Γεωργίου Δροσίνη, το παρατηρητικό και διορατικό βλέμμα του Βαγγέλη Μαρνέρη (ιδρυτικό μέλος του ΚΕΜΕΛ) για τη θετική διεθνή απήχηση που προσλάμβανε ο «επαγγελματικός εθελοντισμός», οδήγησαν στην ανάληψη πρωτοβουλίας του, να μοιραστεί την ιδέα και να πετύχει την συναντίληψη 21 εμπνευσμένων στελεχών για την ίδρυση του Σωματείου Κέντρο Εθελοντών Μάνατζερ Άνω των Πενήντα (ΚΕΜΑΠ) στις αρχές του 2003, το οποίο στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Κέντρο Εθελοντών Μάνατζερ Ελλάδος (ΚΕΜΕΛ) με 46 σήμερα ενεργά μέλη.
Τα μέλη του ΚΕΜΕΛ διαθέτουν εμπειρία και τεχνογνωσία από πολλούς διαφορετικούς κλάδους των επιχειρήσεων και της οικονομίας, πολύχρονη σταδιοδρομία ως διευθυντικά στελέχη ή Στελέχη πρώτης γραμμής σε Ελληνικές και πολυεθνικές επιχειρήσεις και οργανισμούς και διακρίνονται για την ισχυρή διάθεση εθελοντικής προσφοράς έργου στην κοινωνία, σε κοινωνικούς φορείς, μικρές επιχειρήσεις και νέους επιχειρηματίες που έχουν ενθουσιασμό, εργατικότητα και αφοσίωση προκειμένου να πετύχουν τους στόχους τους.
Το Όραμα του ΚΕΜΕΛ είναι να αναδειχθεί το Σωματείο σε έναν από τους πλέον έγκυρους εθελοντικούς πυρήνες παροχής συμβουλών που μοιράζεται εμπειρίες και γνώσεις επιστρέφοντας αφιλοκερδώς πίσω στην κοινωνία και τους νέους όσα απέκτησαν από την επαγγελματική τους δράση και με τον τρόπο αυτό να συμβάλλει αποτελεσματικά στην ανάπτυξη της Ελληνικής Κοινωνίας των Πολιτών.
Κεντρικός στόχος του ΚΕΜΕΛ είναι η προαγωγή της νεανικής επιχειρηματικότητας και η παροχή συμβουλευτικής βοήθειας σε νέους και εκκολαπτόμενους επιχειρηματίες που δεν διαθέτουν ή έχουν περιορισμένους πόρους και μέσα, αλλά και η συμβουλευτική υποστήριξη μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν προβλήματα ή προσβλέπουν σε αλλαγή ή επέκταση των δραστηριοτήτων τους.
Το ΚΕΜΕΛ και τα μέλη του δεσμεύονται να διεκπεραιώνουν το έργο που τους ανατίθεται με τη δέουσα εμπιστευτικότητα, αντικειμενικότητα, διαφάνεια και επαγγελματική φροντίδα. Η παροχή υπηρεσιών και συμβουλών από το ΚΕΜΕΛ γίνεται πάντοτε χωρίς άμεσο ή έμμεσο οικονομικό αντάλλαγμα, ενώ ως βασικά εργαλεία χρησιμοποιούνται το ΚΕΜΕΛ Way και το Business Model Canvas. Το ΚΕΜΕΛ συμβάλει στην μεγιστοποίηση των πιθανοτήτων επιτυχίας μιας νέας επιχείρησης με την χρήση ενός αποτελεσματικού success orientated οδικού χάρτη μεθοδολογίας και υποστήριξης, που έχουν αναπτύξει τα μέλη του συλλογικά για το management νέων επιχειρήσεων. Η ανιδιοτελής δέσμευση για εθελοντική προσφορά στο κοινωνικό σύνολο αποτελούν σημαντικές προϋποθέσεις για την ένταξη νέων μελών στο δυναμικό του ΚΕΜΕΛ.
Η απάντηση στο κεντρικό εισαγωγικό ερώτημα του «Επιχειρείν» σε περίοδο οικονομικής κρίσης από πλευράς ΚΕΜΕΛ είναι καταφατική, ΝΑΙ, υπό την προϋπόθεση ότι έχει σταχυολογηθεί επαρκώς και κατάλληλα η κατάσταση τόσο ως προς τα θετικά στοιχεία που συνιστούν ευκαιρία όσο και ως προς τα Αρνητικά στοιχεία που συνεπάγεται πρόβλημα η επιχειρηματική ιδέα. Κάθε start up έχει να χαράξει τη δική της πορεία και πρέπει να διακρίνεται για το Επιχειρηματικό πνεύμα, τη Δημιουργικότητα και την Καινοτομία με ένα εναλλακτικό τρόπο σκέψης και προσέγγισης.
Οι υπηρεσίες και η συνδρομή του ΚΕΜΕΛ στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας αποτυπώνεται και επιβεβαιώνεται κυρίως από την ποιότητα και αποτελεσματικότητα των παρεχομένων υπηρεσιών και φυσικά από τις πολυάριθμες διακρίσεις και την αναγνώριση που έχουν τύχει αυτές από τους αποδέκτες των υπηρεσιών του. Συνοπτικά και ενδεικτικά το έργο και οι δράσεις του ΚΕΜΕΛ εκτείνονται στα εξής:
- ca 3000 χιλιάδες αιτήματα για mentoring υποστήριξη. Το mentoring γίνεται δωρεάν από τα μέλη του ΚΕΜΕΛ, καταξιωμένα στελέχη επιχειρήσεων με πολύπλευρη εμπειρία, τεχνογνωσία και προθυμία να μοιραστούν με την νέα γενιά επιχειρηματιών τα μυστικά, με μεθοδικό τρόπο και προσήλωση για την επιτυχία.
- συνεργασία με εκπαιδευτικά ιδρύματα: στήριξη φοιτητών που συμμετέχουν σε Διαγωνισμούς Καινοτόμων Ιδεών ως μέντορες και αξιολογητές με έμφαση στο Business Model Canvas και επίσης συμμετοχή σε διαλέξεις, παρουσιάσεις, επιμορφωτικά σεμινάρια και εργαστήρια. Μεταξύ των συνεργαζόμενων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθήνας, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο Πειραιά, το Πανεπιστήμιο Πάτρας και το ALBA. Τα μέλη του ΚΕΜΕΛ υποστηρίζουν επίσης μαθητές γυμνασίων και λυκείων να στήσουν “εικονικές επιχειρήσεις” που συμμετέχουν στον ετήσιο πανελλαδικό διαγωνισμό που διοργανώνει το Σωματείο Επιχειρηματικότητας Νέων (ΣΕΝ).
- θερμοκοιτίδες, επιταχυντές: συνεργασία με φορείς που παρέχουν πολύτιμη στήριξη σε νέους επιχειρηματίες & νεοφυείς επιχειρήσεις στα πρώτα τους βήματα όπως Innovathens, Social Dynamo, OK!Thess, Egg, NBG Business seeds.
- άλλες συνεργασίες: συνδρομή φορέων που στοχεύουν στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων που έχουν σχέση με την επιχειρηματικότητα αλλά και με επιχειρήσεις που αναπτύσσουν συγγενές πρόγραμμα Εταιρικής Κοινωνικής Υπευθυνότητας όπως IOCC-Αποστολή της Εκκλησίας της Ελλάδος, ΣΕΒΙΤΕΛ – Φίλαιος, Early Warning Europe, Φεστιβάλ GR-Bossible, PRAKSIS Business Coaching Center, Πανόραμα Επιχειρηματικότητας και Σταδιοδρομίας, Youth Empowered – Coca Cola 3E, Εταιρία Δικαστικών Μελετών.
- εκπαιδευτικό υλικό: διάθεση πλούσιου ενημερωτικού και εκπαιδευτικού υλικού μέσω της βιβλιοθήκης στην ιστοσελίδα του ΚΕΜΕΛ και έτοιμα Επιχειρηματικά Σχέδια (εκτροφή σαλιγκαριών, καλλιέργεια μυρτίλλων – blueberries ή berries γενικότερα, παραγωγή και εμπορία μελιού και Small Luxury Hotel).
Συμπερασματικά η επιχειρηματικότητα, η καινοτομία νεοφυών επιχειρήσεων αλλά και κάθε μεμονωμένη πρωτοβουλία απαιτεί πέρα από το βασικό και ουσιαστικό βήμα της δημιουργίας ενός ολοκληρωμένου επιχειρηματικού μοντέλου με συστηματικές αναγκαίες αναθεωρήσεις, διαρκή μάθηση, ευελιξία και προσαρμοστικότητα να συντρέχουν επίσης μερικές σημαντικές προϋποθέσεις όπως:
- κουλτούρα και στάσεις για δημιουργικές και με ρίσκο αλλά με περισσότερες δυνατότητες για επιτυχία και ανάπτυξη ενός διαφορετικού πρότυπου εργασίας
- θέληση για διαρκή μάθηση και προσαρμογή σε διαρκώς μεταβαλλόμενες αλλαγές και συνθήκες
- κτίσιμο δικτύων συνεργασίας με το περιβάλλον (εσωτερικό και εξωτερικό)
- δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ παραγωγικού τομέα και κοινωνίας, διαφάνεια και αξιοκρατία
- βούληση και έμπρακτη υιοθέτηση σημαντικών αξιών & αρχών στην καθημερινότητά τους
- δημιουργία πλαισίου, κίνητρα και διοικητικά μέτρα διευκόλυνσης και στήριξης επιχειρηματικότητας από πλευράς Πολιτείας.
Κλείνοντας να τονιστεί ότι ο εθελοντισμός μπορεί να συμβάλλει στην υγιή και αποτελεσματική απάντηση της κοινωνίας στις προκλήσεις της εποχής για ανάπτυξη, αλλά και σε φαινόμενα αδράνειας, αναλγησίας, φτώχειας, διακρίσεων και αποκλεισμού, αδιαφορίας για το περιβάλλον και το οικολογικό σύστημα.
