Έχουμε μπει για τα καλά στην 4η Τεχνολογική Επανάσταση. Οι προβληματισμοί πολλοί και για πολλά θέματα: Ρομποτική, Τεχνητή Νοημοσύνη, Βιοτεχνολογία, πόσο και πως θα επηρεάσουν την ζωή μας;
Κυρίως, πως θα επηρεάσει (αν επηρεάσει) η Βιοηθική τις εξελίξεις και τις εφαρμογές των νέων τεχνολογιών; Και ακόμα πιο κυρίως, ποιοι θα τις ελέγξουν;
Μόνος σύμμαχος για να πλησιάσουμε με αρκετή σιγουριά σε απαντήσεις η Ιστορία! Εντελώς Ανθρώπινα, εντελώς φυσιολογικά, πιστεύουμε πως όλα αυτά συμβαίνουν για πρώτη φορά, πως εμείς είμαστε οι 2-3 γενιές, που ζουν και θα ζήσουν τέτοιες κοσμοϊστορικές αλλαγές.
Μήπως κάνουμε λάθος; ΝΑΙ μας λέει η Ιστορία! Μπορούμε να “κινηθούμε” μόνο στο παρελθόν, όχι στο μέλλον. Αλλά ξεχνάμε να το κάνουμε, “σνομπάρουμε” το παρελθόν.
Κι όμως, τις περισσότερες φορές, αν όχι όλες, το παρελθόν κρύβει την πρόβλεψη για το μέλλον. Και τι ανακαλύπτουμε κοιτώντας πίσω; Πάντα η Ιστορία μας ήταν μια συνεχής εναλλαγή κύκλων: ορμης-απραξίας, σκότους-δημιουργίας, στερεότυπων-καινοτομίας. Όσο πιο πίσω ταξιδέψουμε, τόσο πιο ασφαλή τα συμπεράσματα.
Χρειάζεται να φτάσουμε στην Εποχή του Χαλκού; Πως έγινε η τότε έκρηξη της Τεχνολογίας, πως “παγκοσμιοποιήθηκε” ο τότε γνωστός κόσμος, πως κατέρρευσε και πως μετά από αιώνες ήρθε ξανά η νέα έκρηξη με την Εποχή του Σιδήρου;
Μακάρι να είχαμε τον χρόνο να κάνουμε τόσο βαθιά ανασκόπηση. Νομίζω όμως, πως και μόνο οι τελευταίοι 4 αιώνες μας φτάνουν και με το παραπάνω για να πάρουμε τα μαθήματά μας.
Ας ταξιδέψουμε λοιπόν προς τα πίσω:
Η Ιστορία μας διδάσκει, πως πάντα υπάρχει μιά αλληλουχία Επαναστάσεων:
- Προηγείται πάντα μια Επιστημονική Επανάσταση.
- Που “μεταφράζεται” σε Τεχνολογική Επανάσταση.
- Που “κοινωνικοποιείται” ως Βιομηχανική Επανάσταση.
- Που πάντα αυτές συνοδεύονται και με αντίστοιχη Κοινωνική Επανάσταση.
Ακριβώς έτσι ο Θαλής και οι Προσωκρατικοί Φιλόσοφοι έδωσαν το Επιστημονικό έναυσμα για την Κλασσική Ελλάδα, που έφερε την Δημοκρατία, το Πνεύμα και τα τεχνολογικά θαύματα, που στην συνέχεια η Ρώμη τα “παγκοσμιοποίησε” ως Τεχνολογικές εφαρμογές ευρείας κλίμακας (υδραγωγεία – οδοποιία – πολεοδομία κα).
Ξεκινάμε λοιπόν στο κοντινό μας παρελθόν με την Επιστημονική Επανάσταση του 16ου και κυρίως του 17ου αιώνα (Κοπέρνικος, Νεύτων, Γαλιλαίος και τόσα άλλα Ιερά Τέρατα της Επιστήμης).
Άμεσες οι επιπτώσεις, κατ’ αρχάς Κοινωνικές: ο “Διαφωτισμός”, σαν φυσική προέκταση της Επιστημονικής Επανάστασης, κλονίζει τα θεμέλια του τότε διαμορφωμένου Κόσμου μας.
Άμεσες επιπτώσεις η Αμερικανική Επανάσταση και Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας το 1776, η Γαλλική επανάσταση το 1789 και τόσες άλλες “ντόμινο” περιφερειακές Επαναστάσεις, όπως άλλωστε και η δική μας.
Έτσι προκύπτει το 1760-1860 η 1η Βιομηχανική Επανάσταση (Εκβιομηχάνιση) από την Μεγάλη Βρεττανία (ατμοκίνηση – ατμόπλοια – σιδηρόδρομος – παραγωγή τροφίμων / φαρμάκων – υφαντουργία κα), αλλάζοντας καθοριστικά την μορφή του γνωστού τότε πολιτισμού και των κοινωνιών.
Φυσιολογική και επιβεβλημένη η μετακίνηση πληθυσμών και ξεκινά γαϊτανάκι το φαινόμενο της Αστυφιλίας.
Ακολουθεί νέα Επιστημονική Επανάσταση (Gauss-Riemann-Einstein-Tesla-Niels Bohr και πόσοι άλλοι σπουδαίοι), με αποτέλεσμα την έκρηξη μιας νέας Τεχνολογικής Επανάστασης το 1870-1914 (τηλέγραφος – σιδηρόδρομος – χάλυβας – αυτοκίνηση – αεροπλοία κα), που μετουσιώνεται στην 2η Βιομηχανική Επανάσταση, αλλάζοντας πάλι καθοριστικά κάθε διαμορφωμένο τρόπο ζωής και τις κοινωνίες.
Άμεσες Κοινωνικές επιπτώσεις οι 2 Παγκόσμιοι Πόλεμοι, αφού οι Γεωπολιτικές ανακατάξεις ήταν καταιγιστικές. Μέσα στο Β’ ΠΠ μπαίνουν τα Επιστημονικά θεμέλια της διαστημικής Τεχνολογίας και ο Alan Turing βάζει τα θεμέλια της Τεχνολογιας των Υπολογιστών.
Αλλά, δυστυχώς, γίνεται και πραγματικότητα για πρώτη φορά χρήση της Ατομικής Ενέργειας για πολεμικούς σκοπούς που από τότε θα μας συνοδεύει ως Πυρηνικός Εφιάλτης.
Νέα εποποιία ξεκινά από το 1970 ως 3η Τεχνο-Βιομηχανική Επανάσταση (αυτοματοποίηση-υπολογιστές- ηλεκτρονικές διεργασίες, διάστημα και θαυμαστά τα έργα σου).
Κι ενώ καλά καλά δεν είχαμε προλάβει να “χωνέψουμε” και να χαρούμε την 3η, νάσου και η 4η Τεχνο-Βιομηχανική Επανάσταση στις μέρες μας (Κυβερνο-φυσικά συστήματα- διαδίκτυο-cloud- κινητή τηλεφωνία-social media και όλα πλέον smart).
Μάχη με τον Χρόνο δηλαδή, τι να πρωτοπρολάβουμε;
Αυτή ακριβώς είναι η διαδικασία, που μας δημιουργεί όλες τις ανασφάλειες, αφού ΔΕΝ μπορούμε να κινηθούμε, ως άνθρωποι, με τέτοιες ταχύτητες, όπως οι τεχνολογίες και οι εφαρμογές τους. ΔΕΝ μπορούμε να τις αφομοιώσουμε έγκαιρα και να τις εντάξουμε με ηρεμία στην καθημερινότητά μας.
Καi έχουμε και δίκιο, 3 τεχνο-βιομηχανικές επαναστάσεις σε 150 χρόνια δεν είναι και λίγο. Οι γραμμικές αλλαγές του παρελθόντος έγιναν Εκθετικές Αλλαγές στις μέρες μας. Αυτή είναι η νέα πραγματικότητα, που πρέπει να απορροφήσουμε.
Και η μάχη καλά κρατεί: ήδη ζούμε και τις αρχές της 5ης Τεχνολογικής Επανάστασης, ως αποτέλεσμα της μεγάλης Επιστημονικής Επανάστασης των Κβαντικών Θεωριών: οι Κβαντικοί Υπολογιστές θα κάνουν τους σημερινούς να φαντάζουν σαν …. “χαρτί και μολύβι”.
Ήδη ζούμε τα προεόρτια: Τεχνητή Νοημοσύνη, Οργανοειδής Νοημοσύνη και σεισμικές αλλαγές με την smart Ρομποτική.
Δέος!
Σε 10, το πολύ 15 χρόνια όλα όσα ξέραμε και ζούμε θα φαίνονται σαν αναμνήσεις από το απώτερο παρελθόν. Και η πιο τολμηρή Επιστημονική Φαντασία θα έχει γίνει πράξη και τρόπος ζωής
Τι ΔΕΝ θα αλλάξει;
Ο απόλυτος Νόμος της Φυσικής Επιλογής, που καθιστά Νο1 προτεραιότητα ΚΑΙ για τον Άνθρωπο την Προσαρμοστικότητα, που οδηγεί στην Προσαρμογή, δηλαδή στην Συμμετοχή στην Εξέλιξη!
Τι θα χρειαστούμε; Τι πρέπει να μας γίνει “δεύτερη φύση”;
Να ανασύρουμε το πρόσταγμα/δίδαγμα του Μέγιστου Αριστοτέλη προς τον μαθητή του Μέγα Αλέξανδρο και να το κάνουμε κτήμα μας, βίωμά μας:
- Πρώτα να μάθεις να Σκέπτεσαι!
- Μετά να μάθεις να Μαθαίνεις!
Να αποδεχθούμε τις 4 διαχρονικές συνιστώσες/παραμέτρους, που είναι αδήριτες αναγκαιότητες και ΟΧΙ συμπτώσεις στην καθημερινότητά μας:
- Την Ευμεταβλητότητα.
- Την Αβεβαιότητα.
- Την Πολυπλοκότητα.
- Την Διφορούμενη Ασάφεια.
“Ελληνιστί” τις λέμε αντίστοιχα Volatility – Uncertainty – Complexity – Ambiguity. Tους κάναμε και το ωραίο ακρωνύμιο VUCA και πλέον θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτές. Κρατείστε το VUCA, θα το ακούμε συνεχώς και εντεινόμενα.
Είναι αυτό, που θα πρέπει να “υλοποιήσουμε” ως Φιλοσοφία και στάση ζωής: Ατομικά – Οικογενειακά – Κοινωνικά – Επαγγελματικά – Επιχειρηματικά.
Δυστυχώς, εάν ΔΕΝ τα καταφέρουμε, ο ακατάλυτος Νόμος της Φυσικής Επιλογής θα μας αφήσει στα αζήτητα, ως “Απροσάρμοστους”!
