Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, Ντόναλντ Τουσκ, έκανε επίσημη έκκληση για την ενεργοποίηση του Άρθρου 4 του ΝΑΤΟ, σε μία πρωτοφανή κίνηση που ακολούθησε την αλλεπάλληλη παραβίαση του εναέριου χώρου της χώρας από δεκαεννέα ρωσικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Τέσσερα από αυτά τα drones κατεστράφησαν από πολωνικά αεροσκάφη σε ένα γεγονός που σηματοδοτεί την πρώτη φορά που ρωσικά μη επανδρωμένα μέσα καταρρίπτονται πάνω από έδαφος κράτους-μέλους του ΝΑΤΟ.
«Χρειαζόμαστε κάτι περισσότερο από λόγους αλληλεγγύης», δήλωσε ο κ. Τουσκ, υπογραμμίζοντας τη σοβαρότητα της κατάστασης. Σε τηλεοπτική του εμφάνιση, μετά από έκτακτη συνεδρίαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, περιέγραψε την επέμβαση ως απάντηση σε εισβολή «τεράστιου αριθμού» ρωσικών drones, προειδοποιώντας ότι «πιθανότατα έχουμε να κάνουμε με μια μεγάλης κλίμακας πρόκληση».
Το Άρθρο 4 του ΝΑΤΟ προβλέπει «επείγουσες διαβουλεύσεις μεταξύ των μελών, εάν κριθεί ότι απειλείται η εδαφική ακεραιότητα, η πολιτική ανεξαρτησία ή η ασφάλεια οποιουδήποτε από αυτά». Πρόκειται για ένα σπάνιο μέτρο, που έχει ανακληθεί μόνο επτά φορές από την ίδρυση του Συμμαχικού Οργανισμού το 1949, με την τελευταία να σημειώνεται αμέσως μετά την πλήρη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022.
Η αντίδραση του ΝΑΤΟ ήταν άμεση. Ένας ανώτατος αξιωματούχος του οργανισμού ανέφερε ότι υπήρξε «γρήγορη και αποφασιστική αντίδραση, αποδεικνύοντας την ικανότητα υπεράσπισης συμμαχικού εδάφους». Πηγές περιέγραψαν έναν συντονισμένο σχηματισμό απάντησης, στον οποίο συμμετείχαν πολωνικά μαχητικά F-16, ολλανδικά μαχητικά F-35, ιταλικά αεροσκάφη επιτήρησης AWACS και αεροσκάφη εφοδιασμού MRTT του ΝΑΤΟ. Εκπρόσωπος του ΝΑΤΟ ανακοίνωσε ότι η Συμμαχία θα συνεδριάσει εντός της ημέρας για να συζητήσει το αίτημα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατήγγειλε έντονα τα γεγονότα. Η επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής, Κάγια Κάλας, χαρακτήρισε την παράβαση ως την «πλέον σοβαρή παραβίαση του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου από τη Ρωσία από την έναρξη του πολέμου», κατηγορώντας τη Μόσχα για «εσκεμμένη ενέργεια». Στην ίδια οπτική, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, εξέφρασε την καταδίκη της.
Ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι ανέφερε ότι τουλάχιστον οκτώ μη επανδρωμένα αεροσκάφη τύπου «Shahed» στόχευσαν την Πολωνία, μιλώντας για «εξαιρετικά επικίνδυνη εξέλιξη για την Ευρώπη». Σύμφωνα με το Κίεβο, η επίθεση συνέβη ταυτόχρονα με μια μαζική ρωσική βομβαρδιστική εκστρατεία στη δυτική Ουκρανία.
Οι αντιδράσεις από συμμάχους ήταν απόλυτες. Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε στο X: «Δεν θα κάνουμε συμβιβασμούς στην ασφάλεια των συμμάχων μας». Ο Πρόεδρος της Λιθουανίας, Γκιτάνας Ναουσέντα, τόνισε ότι «Η Ρωσία επεκτείνει σκόπιμα την επιθετικότητά της, αποτελώντας μια διαρκώς αυξανόμενη απειλή για την Ευρώπη». Ο Ιταλός Υπουργός Εξωτερικών, Αντόνιο Ταγιάνι, χαρακτήρισε την παραβίαση «απαράδεκτη» και «προσβολή στην εσωτερική ασφάλεια ολόκληρης της ευρωατλαντικής περιοχής».
Στο πλαίσιο αυτό, η Πολωνία ανακοίνωσε το κλείσιμο των ανατολικών συνόρων της με τη Λευκορωσία, λόγω των επικείμενων ρωσο-λευκορωσικών στρατιωτικών ασκήσεων «Zapad 25», οι οποίες έχουν προκαλέσει ανησυχίες στην περιοχή.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η κρίση δεν πέρασε απαρατήρητη. Ο Ρεπουμπλικάνος βουλευτής Τζο Γουίλσον χαρακτήρισε την ενέργεια της Ρωσίας ως «πράξη πολέμου», ενώ ο Δημοκρατικός Γερουσιαστής Ντικ Ντέρμπιν τόνισε ότι οι επανειλημμένες παραβιάσεις καταδεικνύουν πως «ο Βλαντιμίρ Πούτιν δοκιμάζει την αποφασιστικότητά της Δύσης».
Το περιστατικό πυροδότησε και συζήτηση για την ανάγκη δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού «τειχούς» άμυνας, με τον Επίτροπο Άμυνας της ΕΕ, Άντριους Κουμπίλιους, να δηλώνει ότι η Ένωση πρέπει να αναπτύξει ένα τέτοιο σύστημα κατά μήκος των ανατολικών συνόρων της.
