Έκθεση Ν. Εγγονόπουλου: Ο Ορφέας του Υπερρεαλισμού

Το Ίδρυμα Β. και Μ. Θεοχαράκη, τιμά τη μνήμη του μεγάλου υπερρεαλιστή ζωγράφου Νίκου Εγγονόπουλου, 37 χρόνια από τον θάνατό του,  με μια αναδρομική παρουσίαση του σπουδαίου ζωγραφικού του έργου, με τίτλο: «Ο Ορφέας του Υπερρεαλισμού».

Λίγα λόγια για τον αλησμόνητο Νίκο Εγγονόπουλο

Ζωγράφος, Σκηνογράφος, Ποιητής, αλλά και Καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, ο Ν. Εγγονόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1907 από τον Παναγιώτη Εγγονόπουλο (επιχειρηματία) και την Εριέττη Ιωαννίδη (κόρη του λόγιου Ν. Ιωαννίδη). Το καλοκαίρι του 1914 εγκαθίσταται με την οικογένεια του οριστικά στην Κωνσταντινούπολη. Τις αργίες του, τις περνάει στο σπίτι του θείου του γιατρού Λιαμπέση, εκεί ανακαλύπτει τον Τούρκο-Αλβανό ποιητή Χατζή -Σεχρέτ, του οποίου η ποίηση ήταν μακριά από κάθε λογική, διαποτισμένη με έρωτα και φαντασία. «Φανταστείτε εμένα, τον θρεμμένο με καρτεσιανές αρχές τι εντύπωση μου έκανε» ανέφερε ο ίδιος σε συνέντευξή του. Πολέμησε στο Αλβανικό Μέτωπο, όπου το 1941 αιχμαλωτίστηκε από τους Γερμανούς,  οι οποίοι τον μετέφεραν σε στρατόπεδο εργασίας. Δραπετεύει, από εκεί και επιστρέφει στην Αθήνα με τα πόδια!

Σύνθεσις με τον Ερμή

Θεωρείται ο πιο αντιπροσωπευτικός εκπρόσωπος της γενιάς του ’30 και αποτέλεσε κύριος εκφραστής του Υπερρεαλιστικού κινήματος της χώρας μας. Φοίτησε στην Σχολή Καλών Τεχνών, μαθητής του Κωνσταντίνου Παρθένη και παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα βυζαντινής τέχνης, στο εργαστήριο του Φώτη Κόντογλου μαζί με τον Γιάννη Τσαρούχη. Το 1938 τελειώνοντας τις σπουδές του, παρουσιάζει για πρώτη φορά έργα του, που απεικονίζουν παλαιά σπίτια πόλεων της Δυτικής Μακεδονίας. Συνεργάζεται για αυτά, με τον Δημήτρη Πικιώνη που κατασκεύαζε ο ίδιος, τις μακέτες των αρχοντικών, με χορηγία του Υφυπουργού Τουρισμού. Επιμελείται σκηνικά και κουστούμια στο θέατρο Κοτοπούλη, αλλά και στο Εθνικό Θέατρο.

Την πρώτη του ατομική έκθεση, την παρουσίασε στο σπίτι του Νίκου Καλαμάρη, ενώ κυκλοφορεί το Λεύκωμα Ελληνικής μόδας με εξώφυλλο και σχέδιά του. Συμμετείχε στην Ίδρυση του καλλιτεχνικού ομίλου «Αρμός», με στόχο την προώθηση της σύγχρονης αισθητικής στην Ελλάδα. Έκτοτε ακολούθησαν πολλές συμμετοχές για εκθέσεις: στο Όσλο (4ο Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου), στην Ρώμη, στην Οττάβα, στην Βενετία (27η Biennale με 72 πίνακες). Το 1966 τιμάται για το ζωγραφικό του έργο, με τον Χρυσό Σταυρό του Γεωργίου Α’, αλλά και του απονέμεται παράσημο Σταυρός του Ταξιάρχη του Φοίνικα.

Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του & οι συνήθειες του

Ζούσε στο έπακρο την κάθε του στιγμή, κάπνιζε πολύ, διάβαζε πολύ και έκανε μεγάλες πεζοπορίες. Μεγάλη επίδραση άσκησε στη ζωή του η γνωριμία με τον ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκο το 1935. Η φιλία του κράτησε μέχρι το θάνατο του τελευταίου  που είπε τα εξής: «Δύο είναι τα μεγαλύτερα και πιο πολύτιμα στοιχεία: ο έρωτας και το σπαθί. Όλα τα άλλα έρχονται κατόπιν και τελευταίο απ’ όλα η κριτική. Είσαι πραγματικά μεγάλος ποιητής».

Αθηναϊκή οικία (πομπηιανού) ρυθμού, επί της οδού Πειραιώς (οικία Τσοποτού)
Αθηναϊκή οικία (πομπηιανού) ρυθμού, (οικία Τσοποτού)

Ποτέ του δεν πέταξε βιβλίο! Όταν όμως κάποιο βιβλίο του δεν ήταν της αρεσκείας του συνήθιζε να το αφήνει στο παγκάκι, ούτως ώστε να το βρει κάποιος άλλος αναγνώστης. Παντρεύτηκε δύο φορές, με την Νέλλυ Ανδρικοπούλου (ζωγράφο) απόκτησε ένα γιό και με την Ελένη Τσιώκου (καθηγήτρια μαθηματικών του Πολυτεχνείου) ήλθε στον κόσμο η κόρη τους Εριέττα. Μαζί θα ζήσουν έως το τέλος της ζωής τους. Για την κοινή τους ζωή, η σύζυγός του είπε τα εξής: «Με τον Νίκο ζούσαμε τον έρωτα αδιάλειπτα, σαν στάση ζωής για εικοσιεπτά ολόκληρα χρόνια. Μοιραζόμασταν τα πάντα και όλα εν μεγάλω. Σε τρομερή ένταση, χωρίς τους φόβους των μέτριων ανθρώπων…». «…Μου έλεγε ότι γεννήθηκε για μένα, ότι ζωγράφιζε και έγραφε από πάντα για μένα, ότι ζούσε για μένα.»

Τι αντικατοπτρίζουν τα έργα του Νίκου Εγγονόπουλου

Το 1967 διορίζεται καθηγητής στην έδρα της ζωγραφικής στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου. Ο μετέπειτα διάδοχος και στενός συνεργάτης του, Σωτήρης Σόρογκας αναφέρει τα εξής: «Τα πρόσωπα στους πίνακές του, δεν είναι θείας προελεύσεως. Είναι Διονυσιακοί ή Απολλώνιοι ήρωες, τους οποίους συχνότατα υποδύεται ο ίδιος ο ζωγράφος με κρυπτικό τρόπο, μέσα σε ατμόσφαιρα ονείρου και παράλογης τραγικότητας.»

Το ρομάντζο της πεντάρας – Μ.Μπρέχτ Μπράουν

Ο ζωγραφικός κόσμος του Ν. Εγγονόπουλου, ενώνει το μακρινό χθες με το σήμερα, δίνοντας προβάδισμα στη δύναμη του υπερρεαλιστικού ρεύματος, με καθαρά χρώματα και δυνατό σχέδιο. Η Ερριέτα Εγγονοπούλου (κόρη του αείμνηστου ζωγράφου) πιστεύει ότι: «Η Τέχνη είναι για να αντιμετωπίσεις την ασυναρτησία της ζωής, να σου απαλύνει το βίο, την πορεία προς τον θάνατο».

Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη. Επιμέλεια Έκθεσης Τάκης Μαυρωτάς. Διάρκεια Έκθεσης: 09.03.22 έως 19.06.22 Τιμή εισιτηρίου για μαθητές: 3€ με διάρκεια προγράμματος 60’. Για κρατήσεις: 210-3611206 (εσωτ: 1042-1044) και στο education@thf.gr.

Δείτε εδώ πληροφορίες για την έκθεση.

Το πρόγραμμα πραγματοποιείται και διαδικτυακά μέσω της διαδικασίας zoom. Κατά την είσοδο των μαθητών και συνοδών πραγματοποιείται θερμομέτρηση, ενώ η χρήση μάσκας είναι υποχρεωτική.

 Οι φωτογραφίες των πινάκων προέρχονται από το engonopoulos.gr