Η ψήφιση του Νόμου 5094/2024, που επιτρέπει την εγκατάσταση και λειτουργία παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, σηματοδοτεί μια σημαντική στροφή στην εκπαιδευτική και οικονομική πολιτική της χώρας.
Σύμφωνα με νέα μελέτη του Ινστιτούτου Δημοσιονομικών και Οικονομικών Μελετών (ΙΔΟΜ), που εκπονήθηκε από την Deloitte, η μεταρρύθμιση αυτή έχει τη δυνατότητα να αναδιαμορφώσει ριζικά την ελληνική οικονομία, να προσελκύσει επενδύσεις και να δημιουργήσει χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Η σημερινή πραγματικότητα και η ανάγκη για αλλαγή
Η Ελλάδα, παρά τον πλούτο της στην ιστορία και τον πολιτισμό, έχει μέχρι σήμερα αποτύχει να εκμεταλλευτεί τη διεθνή ανώτατη εκπαίδευση ως κινητήρα οικονομικής ανάπτυξης. Το 2022, πάνω από 6,9 εκατομμύρια φοιτητές σπούδαζαν εκτός πατρίδας τους, με χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία, η Κύπρος και η Ολλανδία να ευνοούνται οικονομικά από αυτό το φαινόμενο. Αντίθετα, η Ελλάδα βιώνει μια συνεχή “εκροή εγκεφάλων”, με περίπου 40.000 Έλληνες φοιτητές να φεύγουν κάθε χρόνο για σπουδές στο εξωτερικό, οδηγώντας σε ετήσιες οικονομικές εκροές της τάξης του 1,2 δισεκατομμυρίου ευρώ.
Οι οικονομικές προοπτικές της μεταρρύθμισης
Ο νέος νόμος εισάγει τα Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ), ανοίγοντας τον δρόμο για τη δημιουργία μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα. Η μελέτη του ΙΔΟΜ προβλέπει σημαντικά οφέλη:
- Αποτροπή οικονομικών εκροών: Η δυνατότητα σπουδών σε διεθνή πανεπιστήμια στην Ελλάδα θα μπορούσε να περιορίσει τη μετανάστευση φοιτητών, διατηρώντας στη χώρα έσοδα ύψους 1,2 δισ. ευρώ ετησίως.
- Εισροές κεφαλαίων: Σε πενταετία, η προσέλκυση 16.400 διεθνών φοιτητών θα μπορούσε να φέρει στην ελληνική οικονομία 286 εκατομμύρια ευρώ σε νέες εισροές.
- Αύξηση του ΑΕΠ: Η μεταρρύθμιση μπορεί να συνεισφέρει έως 0,7% στο ετήσιο ΑΕΠ σε πενταετία, με δυναμική αύξηση που μπορεί να φτάσει το 1,5% σε 10 χρόνια, εφόσον ο συνολικός φοιτητικός πληθυσμός φτάσει τις 100.000.
- Δημιουργία θέσεων εργασίας: Μέχρι το 5ο έτος, η λειτουργία των ΝΠΠΕ θα μπορούσε να υποστηρίξει έως και 73.500 θέσεις εργασίας, τόσο απευθείας στον ακαδημαϊκό χώρο όσο και σε συναφείς τομείς (τουρισμός, εστίαση, τεχνολογία).
- Συνολική οικονομική αξία: Το συνολικό αντίκτυπο της μεταρρύθμισης σε βάθος πενταετίας εκτιμάται σε 10,2 δισ. ευρώ σε παραγόμενο προϊόν, με βάση επενδύσεις, κατανάλωση και ενίσχυση της τοπικής οικονομίας.
Ποιοτικά οφέλη: Γνώση, καινοτομία και διεθνής προβολή
Πέρα από τους αριθμούς, η μελέτη επισημαίνει σημαντικά ποιοτικά πλεονεκτήματα:
- Επαναπατρισμός ταλέντων: Πολλοί Έλληνες ακαδημαϊκοί και ερευνητές που εργάζονται στο εξωτερικό μπορούν πλέον να επιστρέψουν, ενισχύοντας το εγχώριο ανθρώπινο κεφάλαιο.
- Ανάπτυξη υψηλής τεχνολογίας: Η εγκατάσταση διεθνών πανεπιστημίων θα προσελκύσει επενδύσεις σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι βιοεπιστήμες και οι πράσινες τεχνολογίες.
- Βελτίωση της διεθνούς εικόνας: Η Ελλάδα μπορεί να μετατραπεί σε έναν εκπαιδευτικό κόμβο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, προσελκύοντας φοιτητές από Βαλκάνια, Μέση Ανατολή και Ασία.
Παρά τις θετικές προβλέψεις, η επιτυχία της μεταρρύθμισης εξαρτάται από την αποτελεσματική εφαρμογή της. Κρίσιμα ζητήματα όπως η διασφάλιση της ακαδημαϊκής ποιότητας, η ρύθμιση των δίδακτρων και η συνεργασία με αξιόπιστα διεθνή ιδρύματα θα καθορίσουν το τελικό αποτέλεσμα.
Ο Νόμος 5094/2024 αποτελεί μια ιστορική ευκαιρία για την Ελλάδα να αναβαθμίσει την ανώτατη εκπαίδευση και να την μετατρέψει σε κινητήρα οικονομικής ανάπτυξης. Αν εφαρμοστεί σωστά, θα μπορούσε να σταματήσει τη “φυγή εγκεφάλων”, να προσελκύσει επενδύσεις και να ανοίξει νέους δρόμους για τη νεολαία. Η χώρα βρίσκεται μπροστά σε μια συστημική αλλαγή – και η ώρα να την αξιοποιήσει είναι τώρα.
