Ο Καρυοθραύστης είναι ένα από τα πιο δημοφιλή και αγαπημένα παραμύθια. Και μια από τις πλέον διάσημες διακοσμητικές φιγούρες για τις ημέρες των Χριστουγέννων.
Πιθανότατα έχετε ακούσει την ιστορία ή ίσως το διάσημο μπαλέτο του P. I. Τσαϊκόφσκι, αλλά μπορεί να μην γνωρίζετε ότι η αρχική έκδοση, “Ο Καρυοθραύστης και βασιλιάς των ποντικών”, γράφτηκε από τον Γερμανό συγγραφέα Ερνστ Θεόντορ Αμαντέους Χόφμαν και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1816. Αργότερα, το 1844, ο Alexandre Dumas (ο Πρεσβύτερος) παρουσίασε στους αναγνώστες τη δική του εκδοχή αυτού του παραμυθιού.
Το διάσημο παραμύθι ενέπνευσε το 1892 τον Τσαϊκόφκσι να γράψει τη μουσική για το μπαλέτο «Καρυοθραύστης». Μέχρι σήμερα αποτελεί ένα από τα πιο δημοφιλή και αγαπητά θεάματα του κλασικού ρεπερτορίου σε όλο τον κόσμο.
Το 1851 κυκλοφόρησε στη Γερμανία και μια άλλη εκδοχή του Καρυοθραύστη. Αυτή τη φορά από τον Χάινριχ Χόφμαν, συγγραφέα παιδικών παραμυθιών, ο οποίος εμπνεύστηκε φυσικά από το πρωτόλειο έργο του E. T. A Xόφμαν. Ο τίτλος του παραμυθιού αυτού ήταν “O βασιλιάς Καρυοθραύστης και ο φτωχός Ράινχολντ”.
Ο «πατέρας» του ξύλινου Καρυοθραύστη
Εμπνευσμένος από το ομώνυμο παραμύθι ο ξυλουργός Φρίντριχ Βίλχελμ Φίχτνερ σχεδίασε την πρώτη, παραδοσιακή φιγούρα του Καρυοθραύστη το 1870. Αμέσως έγινε ανάρπαστη στην αγορά. Η οικογένειά Φίχτνερ συνέχισε την παράδοση. Σήμερα η όγδοη πλέον γενιά ακολουθεί ακόμη τα χνάρια του «πατέρα» του ξύλινου Καρυοθραύστη.
Η πατρίδα του Καρυοθραύστη
Η πατρίδα του ξύλινου Καρυοθραύστη είναι το Ερτσγκεμπίργκε στα σύνορα Γερμανίας-Τσεχίας. Εκεί οι χωρικοί ζούσαν παλιά από τη γεωργία και την υλοτομία. Έτσι καλλιέργησαν και την ξυλουργική τέχνη. Τα ξύλινα, χειροποίητα χριστουγεννιάτικα στολίδια της περιοχής είναι μέχρι σήμερα περιζήτητα.
Το παραμύθι
Στην αρχική εκδοχή της ιστορίας, ο Καρυοθραύστης εμφανίζεται την παραμονή των Χριστουγέννων ως ένας πρίγκιπας που τον μάγεψε μια μάγισσα επειδή τόλμησε να σώσει την πιο όμορφη πριγκίπισσα της εποχής του. Η πριγκίπισσα Pirlipat είχε δαγκωθεί από τη βασίλισσα των ποντικιών και μετατράπηκε σε ένα αποτρόπαιο πλάσμα.
Η Μαρί καταφέρνει τελικά να σπάσει το ξόρκι μέσω της καλοσύνης της και ζωντανεύει τον Καρυοθραύστη με αγάπη και θάρρος. Ο τελευταίος κερδίζει τον αγώνα ενάντια στον βασιλιά του ποντικιού και μετά μετατρέπεται σε έναν γοητευτικό και όμορφο νεαρό άνδρα που θέλει να την πάει στο κάστρο αμυγδαλωτών στο πανέμορφο βασίλειο των κούκλων, όπου υπάρχουν κάστρα καθαρά σαν πάγος ή από λευκή ζάχαρη, και υπέροχα, μαγευτικά πράγματα κάθε είδους για όσους τα βλέπουν τα μάτια τους.
Από συμβολική άποψη συναντάμε εδώ:
Το σωτήρα – στο πρόσωπο του Καρυοθραύστη. Στο φανταστικό σύμπαν του Μαρί, αντιπροσωπεύει την ελπίδα ότι το μέλλον μπορεί να μας φέρει κάτι καλό, ακόμα κι όταν μας κυριεύει ο φόβος για το τι μπορεί να συμβεί. Στην πραγματικότητα, οι καρυοθραύστες συμβολίζουν την τύχη στη γερμανική λαογραφία και, χάρη στα γερά δόντια τους, λέγεται ότι έχουν την ικανότητα να κρατούν μακριά τους εχθρούς και τα κακά πνεύματα.
Τη φθορά – το ποντίκι – η φθορά του χρόνου, γιατί τα παλιά σπίτια πολύ συχνά κατοικούνται από ποντίκια κάποια στιγμή. Είναι ενστικτώδη, βάναυσα ζώα που προκαλούν τον όλεθρο στο βασίλειο των παιχνιδιών και συμβολίζουν ότι κάνουν τα πράγματα χειρότερα με την πάροδο του χρόνου.
Τη σκιά – η κατάρα του Πιρλιπάτ – η Μαρί φαντάζεται μια όμορφη πριγκίπισσα, δεν υπάρχει πιο όμορφη σε όλο το σύμπαν. Η Pirlipat γίνεται έτσι μια αρχετυπική εικόνα της επιθυμίας ενός κοριτσιού να είναι όμορφη. Η κατάρα αντιπροσωπεύει τον φόβο της Μαρί για την ασχήμια, για τη σκιά.
Ο κόσμος των ρολογιών – συμβολίζει την ιδέα ότι μερικές φορές στη ζωή χρειάζεστε χάος, διαφορετικά τελικά όλα θα γίνονταν μονότονα και βαρετά όπως, παρεμπιπτόντως, το δώρο στην ιστορία.
Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, ο Καρυοθραύστης είναι μια χριστουγεννιάτικη ιστορία που πραγματεύεται ένα ουσιαστικό θέμα των παραμυθιών: αντιμετωπίζοντας τα βάσανα στη ζωή, η φαντασία δημιουργεί ένα ολόκληρο σύμπαν. Ακόμα κι αν δεν ακούγεται ιδιαίτερα χριστουγεννιάτικο, σίγουρα είναι. Στην ιστορία, το πνεύμα των Χριστουγέννων έρχεται σε αντίθεση με την πτώση του χρόνου, το πνεύμα των Χριστουγέννων αντιπροσωπεύει την ελπίδα και τη νέα ζωή.
culpanews.gr με πληροφορίες από sabongermany.de & dw.de
