Η “Εποχή της Εικόνας” ή απλά, το “Σπήλαιον του Πλάτωνος”

Επίκαιρος όσο ποτέ ο Θείος Πλάτων. 2.500 χρόνια πριν έγραφε στην Πολιτεία του (βιβλίο Ζ) τα λεγόμενα από τον Δάσκαλο Σωκράτη, σε μια μνημειώδη αλληγορία. Με ανάγλυφη και παραστατική την επίδραση της Παιδείας και κυρίως της έλλειψής της. Ανατριχιαστικά αντιληπτές οι επιπτώσεις.

Ας την θυμηθούμε: Φυλακισμένα άτομα ζουν όλη τους τη ζωή αλυσοδεμένα μέσα σε ένα “Σπήλαιο”. Αντικρίζουν μόνο έναν κενό τοίχο και κοιτάζουν τις “Σκιές που σχηματίζονται στον τοίχο, από αντικείμενα που περνούν μπροστά από μία φωτιά που καίει πίσω τους, χωρίς τα άτομα να μπορούν να δουν ούτε την φωτιά, ούτε ποιος κουνά τα αντικείμενα. Δίνουν “Ονόματα” σ’ αυτές τις Σκιές. Αυτές οι “Σκιές” είναι η πραγματικότητά τους, η καθημερινότητά τους και τα πιστεύω τους.

Μας θυμίζει κάτι από το σήμερα;

ΝΑΙ, αυτή ακριβώς είναι η “Εποχή της Εικόνας” που ζούμε, απλά έχουμε αλλάξει τις “Σκιές” με “Εικόνες”! Και αποθεώνουμε το “αντιλαμβανόμενο” ως πραγματικότητα, perception is reality στην ορολογία της μόδας.

Ακόμα και όταν δραπετεύσουν μερικά άτομα από το Σπήλαιο και βγουν στον πραγματικό Κόσμο, τρομάζουν από την “φωτιά-Ήλιο”, που επιτέλους βλέπουν, αλλά πάλι εστιάζουν στις “Φυσικές Σκιές” και όχι στα πραγματικά αντικείμενα. Έτσι έχουν μάθει, έτσι έχουν εκπαιδευτεί, έτσι κάνουν. Αναμενόμενο.

Επιστρέφουν λοιπόν στο Σπήλαιο, στις δικές τους, τις γνωστές τους “Σκιές”. Αυτές είναι οι πραγματικές, οι αληθινές “Σκιές”, όχι οι “Άλλες Σκιές” του ανατριχιαστικού έξω Κόσμου.

Μας θυμίζει κάτι από το σήμερα;

Μα σε ένα συνεχές Σπήλαιο του Πλάτωνος ζούμε. ΔΕΣΜΩΤΕΣ!

Απλά δεν μπορούμε να το αντιληφθούμε. Αλλά κι εάν το αντιληφθούμε, δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε. Και επιμένουμε φανατικά να επιστρέφουμε για “Ασφάλεια” στο Σπήλαιο, όποτε τύχει να δραπετεύσουμε έστω και για λίγο.

Δυστυχώς, Κοινωνίες-Σπήλαια έχουμε διαμορφώσει. Από τα σχολειά μας, που δίνουν στοιχεία εκπαίδευσης και όχι Παιδεία.

Από τις οικογένειές μας, που μεταλαμπαδεύουν πιστεύω και πεποιθήσεις άκριτα και δογματικά, ως θέσφατα Στερεότυπα.

Από τις δουλειές μας, που προσπαθούν να πείσουν τους “άλλους”, πως πραγματικότητα είναι η “δική μας” άποψη για την πραγματικότητα, η δική μας “αλήθεια” και μόνον.

Δραπετεύουμε από το Σπήλαιο της κάθε μεγαλούπολης τα Σαββατοκύριακα, τα τριήμερα, πάμε στον Κόσμο να αισθανθούμε πάλι Άνθρωποι, αλλά δεν το αντέχουμε. Τρέχοντας γυρίζουμε πίσω, βλαστημώντας μεν, πίσω γρήγορα δε! Ουδείς αποφασίζει να μετοικήσει από το Σπήλαιο. Δραπέτες προσωρινά ναι, αλλά μην χάσουμε και την ευδαιμονία της ψευδαίσθησης και της εικονικής πραγματικότητας. Να βουτήξουμε και πάλι στην άμμο της ανωνυμίας, που τόσα και τόσα κρύβει. Δικά μας και των άλλων. Μην τυχόν και βγούμε στην επώνυμη διαβίωση και δραστηριότητα, δεν αντέχεται.

Μάθαμε να απολαμβάνουμε μια ανύπαρκτη πραγματικότητα, που μας την καλλιεργούν με περισσή τέχνη τα παιδοκτόνα media, αλλά και οι επικυρίαρχες τεχνικές της Επικοινωνίας, του marketing και του branding. Κυρίαρχοι στο παιγνίδι του Σπηλαίου οι περισπούδαστοι image makers. Προηγείται καθοριστικά το φτιαχτό profile, καθοδηγητές οι επιτήδειοι influencers. Αυτοί όλοι κινούν τα αντικείμενα μπροστά από την “Φωτιά” του Σπηλαίου! Και τρελαίνονται από την χαρά τους οι αχαλίνωτοι followers να βλέπουν τις “Σκιές”, που τις κάνουν όχι μόνο στερεότυπη άποψη αλλά τις μετατρέπουν σε βαθιά πεποίθηση. Έτοιμοι έτσι να παλέψουν με οργή και φανατισμό κάθε άποψη περί του αντιθέτου.

Πως φτάσαμε εδώ; Πως μπήκαμε στο Σπήλαιο;

Απλά, ξεχάσαμε μια λεξούλα: το ΗΘΟΣ. Οι Guru του marketing – branding -communication αναγορεύουν σε Πατέρα όλων αυτών των επιστημών-τεχνικών τον Μέγιστο Αριστοτέλη με την μοναδική ΡΗΤΟΡΙΚΗ του. Στην οποία τεκμηριώνει (κι αυτός πριν 2.500 χρόνια) την διαδικασία της Πειθούς, με τρία μόνον χαρακτηριστικά: ΠΕΙΘΩ = ΛΟΓΟΣ + ΠΑΘΟΣ + ΗΘΟΣ.

Αυτούσια, ως όροι διδάσκονται τα χαρακτηριστικά στα αντίστοιχα εξειδικευμένα σχολειά: LOGOSPATHOSETHOS. Ποιος θα μπορούσε να έχει το ανάστημα και την αυθεντία για να διανοηθεί να τα μεταφράσει; Αλλά η εφαρμογή της Πειθούς από τους μαθητές των guru πως πάει;

Από ΛΟΓΟ και ΠΑΘΟΣ πήξαμε, ειδικά από τους κάθε είδους πολιτικούς και mediaκούς ταγούς. Μελιστάλακτος και ο ΛΟΓΟΣ και έντονο το ΠΑΘΟΣ κάθε διαφήμισης, κάθε προώθησης, κάθε ανακοίνωσης, κάθε ενημέρωσης (?). Από ΗΘΟΣ όμως, πως πάμε;

Μα δεν πάμε! Τα καλά και συμφέροντα παντού. Με κυρίαρχη παντού την χυδαία έκφραση “να εκπαιδεύσουμε” τον πελάτη-πολίτη-δημότη! Εννοώντας, σχεδόν αποκλειστικά, σε κάθε περίπτωση “να τον παραπλανήσουμε”. Να πιστέψει αυτό που θέλουμε εμείς, όχι να εκπαιδευτεί και να μάθει να συγκρίνει και να κρίνει!

Ναι, αλλά αυτό που εμείς καγχάζοντας κάνουμε για να “εκπαιδεύσουμε τους άλλους”, θα το κάνουν οι “άλλοι” για να “εκπαιδεύσουν τους δικούς μας”.

Να ο απόλυτος φαύλος κύκλος της “εκπαίδευσης στην ψευδαίσθηση”, στην ένταξη και αποδοχή του matrix της “εικονικής πραγματικότητας”. Που τελικά σπρώχνει τους πάντες, δικούς μας και άλλους, στο Σπήλαιο.

Δημιουργήσαμε με πρόθεση και απερισκεψία τον Ιδανικό “Εκπαιδευμένο των Σκιών”. Με μόνο κληροδοτούμενο εφόδιο και απόλυτο όπλο την έλλειψη ΗΘΟΥΣ.

Για άλλοθι φτιάξαμε και κάποιες Ανεξάρτητες Αρχές, να έχουν τον νού τους για … παραπλανητική διαφήμιση, για … fake news και άλλα τέτοια … “ανύπαρκτα”. Αν έκαναν την δουλειά τους οι Αρχές όπως πρέπει, θα άδειαζε το Σπήλαο και θα γέμιζαν τα κρατητήρια/φυλακές. Ειδικά εάν είχαμε θεσπίσει στοιχειώδη νομοθεσία για το ΑΗΘΕΣ και τον κολασμό του. Ειδικά για το Πολιτικό, το Επιστημονικό και το Επαγγελματικό συνειδητό ΑΗΘΕΣ.

Ο Μεγάλος μας Καθηγητής Θεοδόσης Τάσιος, πάντα στην αιχμή και πρωτοπορία της Επιστήμης και της Φιλοσοφίς, πρώτος διετύπωσε τον Όρο και την Ανάγκη για την “ΗΘΟΠΑΙΔΕΙΑ”. Την ανάγκη για μαζική καλλιέργεια και διάχυση Παιδείας και Ήθους ταυτόχρονα και πάντοτε αναπόσπαστα.

Δυστυχώς, αυτή η βαθιά Ανθρώπινη και Κοινωνική προσέγγισή του Καθηγητή, παραμένει απλή πρωτοπορία μέχρι σήμερα. Δεν κατάφερε (φοβούμαι πως δεν θα καταφέρει) να γίνει καθοριστική επιλογή και πράξη στις Κοινωνίες μας.

Το Σπήλαιο μας έχει αιχμαλωτίσει στην λαγνεία κα την λατρεία των “Σκιών”. Και, δυστυχώς, φαίνεται πως αυτό μας αρέσει! Επιεικώς, φαίνεται πως αυτό μας “ταιριάζει”!

Τραγική απόδειξη/επιβεβαίωση; Απορρίπτουμε την Γραφή, τα Γράμματα, τις Λέξεις. Τις κάνουμε εικονάκια, Ιερογλυφικά, emozi, συμβολάκια εύπεπτα, “Σκιές” των Εννοιών!

Δεν μας αρέσει να Σκεπτόμαστε στα δύσκολα, να Βλέπουμε μόνο στα εύκολα θέλουμε! 

Γιώργος Βλάχος
Μέντωρ Ανάπτυξης Επίδοσης-Απόδοσης & Καριέρας - Performance & Career Growth Master - Πρώην CEO HELLAMAT Lafarge Group, Μέλος Επιτροπής Στρατηγικού Σχεδιασμού της Δημοτικής Παράταξης “ΠΕΝΤΕΛΗ 2020 - ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΞΥΠΝΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΠΟΛΗ", με υποψήφιο Δήμαρχο τον Άγγελο Παλαιοδήμο