Ωδείο Αθηνών (1871), Ωδείο Πειραιώς (1903), Πειραικό Ωδείο (1914), Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης (1914), Ελληνικό Ωδείο (1919), Εθνικό Ωδείο (1926), Athenaeum -Αθήναιον Ωδείο (1974), Φίλιππος Νάκας (1989).
Το 2022 με τις πρωτοβουλίες που πήραν τα κράτη- μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συστήνεται το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων. Ωστόσο, στην Ελλάδα δεν γίνεται καμία ενέργεια και οι Απόφοιτοι των Ωδείων δεν έχουν επισήμως τα τυπικά προσόντα, όπως όλοι οι άλλοι απόφοιτοι των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, δηλαδή συνεχίζουν να παραμένουν οι τίτλοι τους, επί σειρά δεκαετιών, αδιαβάθμητοι.
Νόμοι, πολιτικές πράξεις και γεγονότα
Από το 1999, που υπογράφτηκε η Συνθήκη της Μπολόνια, ουδέποτε δόθηκε η ευκαιρία στα ωδεία της χώρας μας, να ακολουθήσουν την διαδικασία που εφαρμόστηκε σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση των Κονσερβατουάρ (Ωδεία) Ακαδημιών και Μουσικών Σχολών (AEC-Association Europeenne des Conservatoires) παρότρυνε την Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, και Πορτογαλία, να προχωρήσουν άμεσα στην αναγνώριση των μουσικών πρακτικών σπουδών και τον διαχωρισμό τους, σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό κύκλο, ούτως ώστε να συμμετάσχουν πλήρως στην ανταλλαγή, υλοποίηση ελεύθερης κυκλοφορίας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στην Ελλάδα η διαβάθμιση και η συμμόρφωση με το ευρωπαϊκό σύστημα επιτυγχάνεται μέσω του ΕΟΠΠΕΠ. Το Εθνικό πλαίσιο προσόντων της Ελλάδας, είναι διαμορφωμένο ως εξής:
- Επίπεδο 1 & 2: Απόφοιτοι Δημοτικού και Γυμνασίου,
- Επίπεδο 3: Απόφοιτοι Επαγγελματικής κατάρτισης (ΣΕΚ),
- Επίπεδο 4: Απολυτήριο Λυκείου και Απολυτήριο Επαγγελματικού λυκείου.
- Επίπεδο 5 : μαθητεία ΕΠΑΛ και απόφοιτοι ΙΕΚ
- Επίπεδο 6 : Πτυχίο Ανώτατης Εκπαίδευσης (Πανεπιστήμιο ή ΤΕΙ).
- Επίπεδο 7: Μεταπτυχιακό
- Επίπεδο 8: Διδακτορικό δίπλωμα.
Διαβαθμισμένα: Μουσικά Σχολεία, ΙΕΚ & Τμήματα Μουσικών Σπουδών
Μουσικά Σχολεία: Το 1988 το Υπουργείο Παιδείας ιδρύει τα μουσικά σχολεία, στα οποία διδάσκονται μαθήματα γενικής παιδείας και 40% ειδικά μαθήματα: Θεωρητικά Ευρωπαϊκής μουσικής, Ελληνικής βυζαντινής μουσικής, ένα υποχρεωτικό ευρωπαϊκό μουσικό όργανο κ.α. Κατατάσσονται στο Επίπεδο 4 (Απολυτήριο Λυκείου).
Τμήματα Μουσικής ΙΕΚ: Το πρόγραμμα σπουδών των Τμημάτων Μουσικής ΙΕΚ είναι διετούς φοίτησης. Περιορίζονται σε Τμήματα Μουσικής Τεχνολογίας, Ηχοληψίας, Μοντέρνο-Λαϊκό Τραγούδι κ.α. Κατατάσσονται στο Επίπεδο 5 (Απόφοιτοι ΙΕΚ).
Τμήμα Μουσικών Σπουδών Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: Ιδρύεται το 1985 με 2 κατευθύνσεις : στην Μουσικολογία- Μουσική Παιδαγωγική και στην Σύνθεση και 6 θεματικά πεδία: Ιστορία και Πολιτισμό, Θεωρία και ανάλυση, Εθνικομουσικολογία και Βυζαντινή μουσικολογία, Ψυχολογία και Μουσικοθεραπεία, Ακουστική, Τεχνολογία και Πληροφορική, Σύνθεση.
Τμήμα Μουσικών Σπουδών Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών: Ιδρύεται το 1985 και χωρίζεται σε τρείς τομείς: Ιστορικής και συστηματικής μουσικολογίας, Εθνομουσικολογίας και Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας και Τομέας Τεχνολογίας Ήχου Μουσικοπαιδαγωγικής και Βυζαντινής Μουσικολογίας.
Τμήμα Μουσικών Σπουδών Ιόνιου Πανεπιστημίου: Λειτουργεί στην Κέρκυρα από το 1992 καλύπτει πέντε γνωστικά πεδία: Ανώτερα Θεωρητικά της Μουσικής (Αρμονία, Αντίστιξη, Φούγκα) και Μουσική Σύνθεση, Πρακτική της Μουσικής Ερμηνείας, Παιδαγωγική, Μουσική Τεχνολογία, Μουσικολογία κ.α.
Τμήμα Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής: Ιδρύεται το 1999 στο Ρέθυμνο, με γνωστικό αντικείμενο τις Τεχνολογίες του Ήχου και της Μουσικής, καθώς και της επιστήμης της ακουστικής.
Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ιόνιων Νήσων: Απορροφήθηκε από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο το 2018 με 5ετή φοίτηση. Τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής: Ιδρύεται το 1999 στην Άρτα. Εντάσσεται στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, το οποίο ίδρυσε το Τμήμα Μουσικών Σπουδών μέσα στο πρώην ΤΕΙ Ηπείρου, με 5ετή φοίτηση.
Τα παραπάνω τριτοβάθμια ιδρύματα, κατατάσσονται στο επίπεδο 6, 7 και 8 ανάλογα με το αν παρέχουν στους αποφοίτους, τον τίτλο προπτυχιακών σπουδών (6), μεταπτυχιακών (7) και διδακτορικών (8).
Αδιαβάθμιτα τα Ωδεία, με το πέρασμα των δεκαετιών
Από το 1971 όλα τα Μουσικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα δηλαδή τα Ωδεία, υπάγονταν στο Υπουργείο Παιδείας και αργότερα στο Υπουργείο Πολιτισμού – εκτός του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης – το οποίο δεν δέχεται τον τυπικό έλεγχο του Υπουργείου. Τη Δεκαετία 1980 ιδρύονται τα Δημοτικά (ΑΜΕΙ) Ωδεία και οι Μουσικές Σχολές, τα οποία αδειοδοτούνται από τους Δήμους.
Ο πρώτος Διαγωνισμός ΑΣΕΠ στον κλάδο Μουσικής, πραγματοποιήθηκε το 2001 και οι πρώτες προσλήψεις των επιτυχόντων, έγιναν το 2003. Οι δεκτοί στο διαγωνισμό (Ν. 1566/1985), ήταν οι έχοντες τα τυπικά προσόντα διορισμού, στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, μεταξύ αυτών και οι Απόφοιτοι των Ωδείων.
Η πρώτη σημαντική διάκριση μεταξύ των Αποφοίτων Ωδείων και των πτυχιούχων Μουσικών Πανεπιστημίων έγινε το 2006 (Ν. 3745/2006), ειδικότερα: Ο κλάδος ΠΕ16 διακρίνεται σε δύο κλάδους ΠΕ 16.01 που εντάσσονται οι μουσικοί με Πτυχίο Μουσικών Σπουδών, ή Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης πανεπιστημίου ημεδαπής. Ενώ στον κλάδο ΠΕ 16.02 εντάσσονται όσοι έχουν: Πτυχίο Τμήματος Λαϊκής και Παραδοσιακής μουσικής του ΤΕΙ Ηπείρου. Οι κάτοχοι πτυχίων ή διπλωμάτων Ωδείων, χαρακτηρίζονται πλέον ως ΤΕ 16 (δηλαδή ΤΕΙ).
Το 2008 με τις διατάξεις του (Ν. 3687/2008) οι κάτοχοι τίτλων των Ωδείων, διεκδικούν στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια δημόσια Εκπαίδευση τις ίδιες θέσεις εργασίας, με τους αποφοίτους του Τμήματος Μουσικών Σπουδών… αρκεί να έχουν πτυχίο Ανώτατης Σχολής Παιδαγωγικών και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης.
Το 2019 το Υπουργείο Παιδείας με το πολυνομοσχέδιο (άρθρα: 207 και 208), κατέταξε το κρατικό πιστοποιητικό μουσικών γνώσεων, στο επίπεδο 5 (ανάλογο με αυτό των Μουσικών ΙΕΚ) και μόνο κατόπιν εξετάσεων! Χάρη στην έγκαιρη κινητοποίηση του Πανελλήνιου Σωματείου Ιδιωτικών Αναγνωρισμένων Μουσικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, η τότε ηγεσία του ΥΠ.Ε.Π.Θ. αναγνώρισε το λάθος της.
Τέλος, το 2022 με το Προεδρικό Διάταγμα: (85/2022/ΦΕΚ 232/Α/17.12.22) αναφέρει ότι: «Όλοι οι απόφοιτοι Δραματικών σχολών, αναγνωρισμένων από το Υπουργείο Πολιτισμού, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του Εθνικού Θεάτρου, ΚΘΒΕ, Σχολών Κινηματογράφου, Χορού και Μουσικής θεωρούνται πλέον Απόφοιτοι Λυκείου!»
Οι σπουδές των Πτυχιούχων και Διπλωματούχων Οργάνων στα Ωδεία
Για την απόκτηση ενός Πτυχίου ή ενός Διπλώματος σε ένα μουσικό όργανο, ο σπουδαστής σπουδάζει 12 έως 15 χρόνια!
Η φοίτηση λ.χ. ενός πιανίστα, ξεκινά από την: Προκαταρκτική (2 έτη), Κατωτέρα (3), Μέση (3), Ανωτέρα (3 με 4), Πτυχίο Πιάνου (2), Δίπλωμα (2) Σύνολο σπουδών: 15 έτη. Ταυτοχρόνως, τα υποχρεωτικά μαθήματα, που πρέπει να παρακολουθήσει είναι: Θεωρία (3 χρόνια), Αρμονία (3), Solfege (6), Ιστορία Μουσικής (2), Μορφολογία (1), Δ/νση Χορωδίας (2), Prima Vista (2), Μουσική Δωματίου για το μεν πτυχίο (2) ενώ για το Δίπλωμα (3), και Πρακτική Διδασκαλία (2).
Αν ο σπουδαστής, επιθυμεί να συνεχίσει τις σπουδές του, στα Ανώτερα Θεωρητικά και στην Σύνθεση, τότε το σύνολο των σπουδαστικών του ετών είναι επιπλέον 12 χρόνια!
Πτυχίο Ειδικού Αρμονίας: Διάρκεια σπουδών: 3 έτη. Γενικά μαθήματα: Σολφέζ, Πιάνο (έως τη Μέση), Αντίστιξη, Ιστορία Μουσικής, Μορφολογία, Χορωδία, Διδασκαλία.
Πτυχίο Αντίστιξης: Δεκτοί οι Πτυχιούχοι Ειδικού Αρμονίας με βαθμό τουλάχιστον ‘Λίαν Καλώς’ . Διάρκεια σπουδών: 2 έτη. Γενικά μαθήματα: Πιάνο (έως την Β’ Μέση), Ιστορία Μουσικής, Μορφολογία, Οργανολογία, Διδασκαλία.
Πτυχίο Φούγκας-Φυγής : Δεκτοί οι Πτυχιούχοι Αντίστιξης, με βαθμό τουλάχιστον ‘Λίαν Καλώς’. Διάρκεια σπουδών: 2 έτη. Γενικά μαθήματα: Πιάνο (έως την Α’ Ανωτέρα), Ιστορία Μουσικής, Ενορχήστρωση.
Δίπλωμα Σύνθεσης: Δεκτοί οι Πτυχιούχοι Φούγκας, με βαθμό τουλάχιστον ‘Λίαν Καλώς’. Διάρκεια σπουδών: 5 έτη. Γενικά μαθήματα: Πιάνο (έως την Α’ Ανωτέρα), Ιστορία Μουσικής, Ενορχήστρωση.
Αναπάντητα Ερωτήματα και ενδεχόμενες λύσεις
Η πολυετής αδιαφορία της ελληνικής πολιτείας για την αναβάθμιση και διαβάθμιση των Ωδείων σε Κονσερβατόρια, έχει επιφέρει μεγάλες δυσκολίες σε πολλούς μουσικούς που μετακινούνται ανά τον κόσμο για: σεμινάρια, ορχήστρες, ή ως καλλιτεχνικοί διευθυντές, με καίριο ζήτημα την εύρεση εργασίας, στη διεθνή πραγματικότητα.
- Πότε προτίθεται η σημερινή κυβέρνηση, να διαβαθμίσει τα πτυχία των απόφοιτων ωδείων στο επίπεδο 6 και κάποιοι τίτλοι στο επίπεδο 7, όπως συμβαίνει με τα ανάλογα Κονσερβατόρια της υπόλοιπης Ευρώπης;
- Αν κάποιος σπουδαστής οργάνου (15 έτη), επιθυμεί να συνεχίσει τις σπουδές του παράλληλα, στους τομείς των Ανώτερων Θεωρητικών (7 έτη) και της Σύνθεσης (12 έτη), σε ποιο επίπεδο θα τον κατατάξει το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων;
Το τελευταίο νομοσχέδιο του Υπουργείου Εσωτερικών (2023): «Νέο σύστημα επιλογής διοικήσεων φορέων του δημοσίου τομέα, ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς τους και λοιπές διατάξεις» αφορά και θέσεις Πολιτισμού, που βρίσκονται σε δημόσιους φορείς.
- Προσωπικότητες διεθνούς εμβέλειας και ακτινοβολίας, έχουν στην κατοχή τους Πτυχία ή Διπλώματα Ωδείων, αναγνωρισμένα μεν από το Ελληνικό κράτος, μη διαβαθμισμένα δε. Με ποιο τρόπο θα τους μοριοδοτήσει ο ΑΣΕΠ, αφού είναι αδιαβάθμιτα;
- Φανταστείτε να είχαμε σήμερα σε θέσεις ευθύνης πολιτισμού, τους αείμνηστους: Μίκη Θεοδωράκη, Δημήτρη Μητρόπουλο, Μαρία Κάλλας ή τους εν ζωή καλλιτέχνες: Σόνια Θεοδωρίδου, Μίλτο Λογιάδη, Λεωνίδα Καβάκο, Δημήτρη Σγούρο. Με ποιο τρόπο θα διεξήγαγε η κυβέρνηση το τεστ δεξιοτήτων και πως θα τους αξιολογούσε το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού, εφόσον τα Πτυχία τους είναι Ωδειακά;
Η μουσική έχει κοινή γλώσσα και κοινή πρακτική διεθνώς. Εάν θέλουμε να παρέμβουμε στον πυρήνα του κράτους, που συνδέεται με την καθημερινότητά του καλλιτέχνη, πρέπει να διασφαλίσουμε στο ακέραιο, την ποιότητα των μουσικών του σπουδών.
Το πρόβλημα των ωδείων εδώ και 152 χρόνια, από την ίδρυση του πρώτου Ωδείου στην Ελλάδα έως σήμερα…εξακολουθεί να παραμένει άλυτο.-
